گونه شناسی قواعد فقهی محیط زیست

  • تاریخ ثبت: 27 اردیبهشت 1400
  • نویسندگان: مرتضی کشاورزی ولدانی
  • کلمات کلیدی: فقه ، قواعد فقه ، محیط زیست ، قواعد فقه محیط زیست
طرح مسئله: فقه اسلامی و قواعد آن به عنوان تجلی منابع کتاب و سنت به عنوان یک راهبرد پویا در فهم احکام مورد ابتلای انسان مسلمان شناخته می شود. این گنجینه گرانسنگ توانسته است به تمام موضوعات و شبهاتی که پیش روی انسان معاصر نیز قرار می گیرد پاسخی درخور و شایسته دهد. قواعد فقهی به قواعدی کلی در حوزه استنباط احکام شریعت اطلاق می گردد که در آیینه تطبیق مسائل و موضوعات کلی با مصادیق و موضوعات جزئی قرار می گیرد. محیط زیست به عنوان یکی از مواهب ارزشمند پیرامونی انسان جایگاه ویژه ای در منظومه دینی و شریعت اسلام برخوردار است. از همین روست که فقهای اسلامی فریقین در دوره معاصر توجه جدی به مقوله محیط زیست و ضرورت حفظ و صیانت از آن داشته اند. نظریه پردازی و افتای فقهای اسلامی در قالب قواعد فقهی مهم محیط زیست متجلی می گردد که می تواند به عنوان یک راهبرد مهم و متعالی در نحوه تعامل انسان مسلمان با محیط زیست و عناصر حیاتی آن باشد. روش¬پژوهش: شیوه پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی بوده و با مراجعه به منابع کتابخانه¬ای سامان یافته است. نگارنده با جستجو در متون فقهی قدیم و معاصر، مواردی را که می¬توانند به نحوی به موضوع بحث مرتبط باشند جمع¬آوری و تدوین نموده است. یافته¬ها: یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد قواعد فقهی مهمی در حوزه محیط زیست وجود دارد که بر ضرورت تحفظ و صیانت از محیط زیست تاکید جدی دارد و می تواند محور کاوش ها و بررسی های عمیق فقهی قرار گیرد. نتیجه¬گیری: برآیند پژوهش نشان می¬دهد در فتاوای فقهی متون قدیم چندان به حوزه محیط زیست آن گونه که بایسته است پرداخته نشده است. با توجه به اینکه مسائل مرتبط با محیط زیست مستحدث به شمار می آید طبقه بندی قواعد فقهی محیط زیست و نو آوری اجتهادی در این مسائل می تواند در جهت حل مشکلات زیست محیطی راهگشا باشد.