شبیه سازی و پیش بینی رشد و گسترش شهری با استفاده از تکنیک سنجش از دور (نمونه موردی: تربت جام سال های 2000 تا 2019

• تاریخ ثبت: 07 شهریور 1400
• نویسندگان: احمد اسدی, زینت محمدپور سنگانی, علی حاجی زاده شیخوانلو
• کلمات کلیدی: شهرنشینی، کاربری اراضی، لندست، زنجیره مارکوف و CA، ، تربت جام

شهرنشینی یکی از پیامد های انقلاب صنعتی است که روند توسعه آن را متحول کرده و باعث گسترش مهاجرت ها به شهر شده است. یکی از نتایج اصلی گسترش شهرنشینی در دهه های گذشته تغییرات کاربری زمین ها در شهر ها و رشد ناموزون آنهاست که این مسئله، مدیریت رشد شهرها را به یکی از مهمترین چالش های قرن 21 تبدیل کرده است. پژوهش حاضر تغییرات زمین های شهر تربت جام را طی سالهای 2000 تا 2019 ارزیابی و سپس این تغییرات را تا سال 1420 هجری شمسی پیش بینی می کند و در پایان با استفاده از شاخص توسعه سیمای سرزمین نوع رشد شهر مشخص شد. روش پژوهش توصیفی_تحلیلی است. برای گردآوری داده ها در این پژوهش از تصاویر لندست، سنجنده، ETM سالهای 2000و 2010 و سنجندهOLI سال 2019 استفاده شده است. پس از طبقه بندی تصاویر در ادامه برای پی بردن به تغییرات صورت گرفته در کاربری اراضی شهر تربت جام و پیش بینی تغییرات تا سال 1420 از الگوی زنجیره مارکوف و CA استفاده شده است. نتایج بدست آمده در بازه زمانی 2000 و 2010 و 2019 نشان می دهد که مساحت تمام کاربری‌های منطقه مورد مطالعه به جز کاربری اراضی بایر روندی افزایشی داشته است. به طوری که مساحت کاربری شهر از 81198 متر مربع در سال 2000 به 108720 متر مربع در سال 2010 و به 144441 مترمربع در سال 2019 رسیده است. همچنین مساحت اراضی کشاورزی از 207828 متر مربع در سال 2000 به 266265 متر مربع در سال 2010 و به 202941 متر مربع در سال 2019 رسیده است. مساحت اراضی فضای سبز و باغات از 2007 مترمربع در سال 2000 به 30861 مترمربع در سال 2010 و به 27351 مترمربع در سال 2019 رسیده است. مساحت اراضی بایر از 756504 مترمربع در سال2000 به 659754 مترمربع در سال 2010 و به 690867 مترمربع در سال 2019 رسیده است و این نشان می‌دهد مساحت این اراضی با گذشت زمان کاهش داشته است. همچنین پیش بینی وضعیت چهار طبقه پوشش زمین شامل اراضی شهر، کشاورزی، بایر و فضای سبز و باغات در شهر تربت جام در افق ۱۴۰۴ نشان می دهد مساحت کاربری شهر در افق 1420 افزایش خواهد داشت به طوریکه این کاربری 192.13% دچار تغییر خواهد شد. مساحت کاربری کشاورزی با 71.05% و فضای سبز و باغات با 53.32% تغییرات روندی کاهشی خواهند داشت و مساحت کاربری بایر نیز با 100.87% تغییرات روندی افزایشی خواهد داشت.در پایان با شاخص توسعه چشم‌انداز، نوع رشد شهری مشخص شد. همچنین براساس این شاخص،نوع رشد شهر تربت جام از نوع لبه‌ای می‌باشد.